کارشناس رسمی دادگستری رشته هوافضا
پروازهای هوایی مطمئن ترین و در عین حال خطرناک ترین راه ممکن برای سفر و یا جابجایی وسایل مختلف هستند. هواپیماها در آسمان به وسیله مدارها، شبکه ها و سیگنالها هدایت میشوند و این موضوع جای خطری را برای برخورد و سانحه برجای نمیگذارد اما اختلال در سیگنالها و خروج از مسیر و نقصهای فنی احتمالی پایانی بر هر آنچه در هواپیما وجود دارد به حساب میآید.
بسیاری از افراد و خانوادهها، هواپیما را به عنوان وسیله مسافرت انتخاب میکنند اما در این سفرها دچار حادثه میشوند. سوانح هواپیمایی به اشکال مختلفی روی میدهد برای مثال ممکن از یک هواپیمای مسافربری در اثر نقص فنی سقوط کند و نیز ممکن است یک هواپیمای باربری به علت فرود نامناسب دچار سانحه شود. کارشناس رسمی دادگستری هوافضا با بررسی مستندات و محل حادثه به ارزیابی علت سانحه و میزان خسارت میپردازد.
مشکلاتی که در این حوزه رخ میدهد معمولا ابهام در میزان خسارت و دلیل سقوط است. چه کسی تعیین میکند که حادثه به چه دلیلی رخ داده است و یا چه میزان خسارت بر افراد وارد شده است؟ در صورت بروز چنین مشکلی کارشناس صاحب صلاحیت کیست و چگونه به بررسی میپردازد؟
برای مثال فرض کنید شخصی برخی از اموال خود را به وسیله هواپیما جابجا میکند اما این هواپیما دچار حادثه می شود. بلافاصله فرد مذکور میخواهد دلیل سقوط زا شناسایی کند و خسارتهای خود را دریافت نماید. با این که معمولا هواپیماها و آنچه حمله می کنند دارای بیمه هستند اما در مورادی به دلیل مشخص نبودن نوع حادثه اختلافاتی بین شرکت هوایی و افراد حقیقی بروز میکند که کارشناس رسمی هوافضا به آن میپردازد.
حال در نظر بگیرید هواپیمایی در منطقه نامعلومی سقوط کند و تا مدت زیادی نیز دلیل سانحه پنهان بماند و خانواده سرنشینان حادثه از شرکت هواپیمایی مذکور شکایت کنند.دادگاه موظف است به بررسی دلیل حادثه و درخواست شاکیان بپردازد. در این موارد کارشناس دادگستری هوافضا مسئول بررسی پرونده هاست.
اما هواپیماها به چه دلیل دچار سانحه میشوند؟ یکی از مهمترین دلایل سقوط هواپیما ها عدم تسلط و کنترل هواپیما توسط خلبان است. معمولا فرض بر این است که خلبانان قادرند در یک شرایط عادی هواپیما را هدایت کنند اما آنطور که گفته میشود هدایت هواپیما بدون درد سر هم نیست. هواپیما ممکن است به علت باد و باران رعد و برق و مسائل اینچنینی تعادل خود را از دست بدهد.
درصورتی که خلبان هواپیما توانایی کنترل نداشته باشد قطعاً دچار حادثه خواهد شد. بنابراین کارشناس رسمی هوافضا دلیل سقوط را عدم تخصص خلبانان عنوان میکند و شرکت هواپیمایی مسئول انتخاب نادرست خود خواهد بود.
علاوه بر وضعیت آب و هوایی و ناتوانی خلبان، نقص فنی هواپیما نیز از عوامل شایع سقوط به حساب میآید. در یادداشت دیگری به لزوم تعمیر و نگهداری اصولی هواپیماها خواهیم پرداخت. قطعات هواپیما ممکن است به دلایلی حین پرواز از کار بیافتند و در بخش مهمی از هواپیما اختلال ایجاد کند. این اختلالات عامل مهمی در بروز سوانح هوایی هستند.
اشتباهات دیگری که ممکن است بروز کند، اشتباه در بخش کنترل هواپیما و اشتباهاتی که هنگام تعمیر و تعویض قطعات هواپیما رخ میدهد. در کنار همه این موارد گاهی سقوط هواپیما ناشی از مداخلات تروریستها و یا افرادی با اهداف خاص نیز میتواند باشد.
بعد از سقوط هواپیمای اولین چیزی که در ذهن مخاطبان نقش میبندد جعبه سیاه است. همه منتظر پیدا شدن جعبه سیاه و اظهار نظر کارشناسان پیرامون سقوط هستند. جعبه سیاه در واقع به ضبط و ثبت اطلاعات فنی پرواز، ثبت جزئی ترین اطلاعات مانند تماس ها و صدای خلبان میپردازد که به طور خلاصه FDRو CVR نامیده میشود.
در صورتی که جعبه سیاه در دسترس باشد کارشناس هوافضا کار سختی برای بررسی علت حادثه ندارد اما در غیر این صورت کارشناس باید به بررسی مستندات و گزارشات قبل از پرواز، حین پرواز و سقوط و بررسی شرایط آب و هوایی منطقه ای که ارتباط خلبان با مرکز کنترل قطع شده است بپردازد. همچنین کارشناس باید اطلاعات فنی هواپیما قبل از پرواز را بررسی نماید.
موارد اختلافی در سقوط و سوانح هواپیمایی شرکت های مسافربری کمتر رخ میدهد مگر آن که گزارشات علت سقوط و تعیین میزان خسارت به درستی انجام نشود.
اما در صورتی که یک هواپیمای تفریحی سقوط کند و یا هواپیمای شخصی دچار سانحه شوند چه کسی مسئول میزان خسارت است؟ به طور کلی در صورتی که هر نوع مشکلی در این خصوص برخورد کردهاید، میتوانید با کارشناس رسمی دادگستری و هوا فضا تماس حاصل فرمایید.
همه شرکتهایی که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم با صنایع هوایی و فضایی مرتبط هستند برای دریافت مجوز فعالیت، باید صلاحیتهای لازم برای تاسیس شرکت را داشته باشد. این مراکز اعم از شرکت های هوایی و فضایی، مرکز پژوهش و بررسی این صنایع، آزمایشگاه های هوایی و فضایی و غیره هستند.
در یادداشت های دیگری به صورت مجزا به نحوه تاسیس مراکز پژوهش و آزمایشگاهها خواهیم پرداخت. آن چه برای ما در این یادداشت اهمیت دارد صلاحیت شرکت های هوایی و فضایی است که به صورت مستقیم در حوزه هوافضا فعالیت میکنند. کارشناس رسمی دادگستری هوافضا به بررسی صلاحیت این شرکتها و همچنین طریقه اخذ مجوز آنها خواهد پرداخت.
برای تاسیس یک شرکت هوایی چگونه باید موافقت نامه اصولی و مجوزهای لازم را دریافت کرد؟
در حال حاضر حساسیت های زیادی برای اعطای پروانه فعالیت شرکتهای هوایی اعمال میشود. شورای عالی هواپیمایی کشور به طور کلی دو نوع صلاحیت عمومی و تخصصی را برای درخواست کنندگان در نظر گرفته است. افراد و گروههایی که قصد ورود به صنعت هواپیمایی را داشته باشند ابتدا باید موافقتنامه اصولی را از هواپیمایی کشور دریافت کنند. معمولا دو پیش شرط کلی برای دریافت این موافقتنامه وجود دارد؛ یکم توانایی تامین منابع و تجهیزات لازم و دیگری برخورداری از منابع مالی مناسب است.
درخواست کنندگان باید تابعیت جمهوری اسلامی، اعتقاد به دین اسلام، حداقل ۳۰ سال سن و حداقل مدرک کارشناسی مرتبط در این حوزه را دارا باشند. این شرایط البته به منزله شرایط عمومی است.
اما شرایط اختصاصی دریافت مجوز کمی پیچیده تر از شرکت است. شرکت ها باید بلافاصله بعد از دریافت موافقت اصولی اقدام به تعیین مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره کنند. مدیرعامل شرکت باید تجربه و تخصص کافی برای اداره یک شرکت هوایی را دارا باشد. برای مثال باید حداقل ۵پنج سال در صنعت هوایی کشور سابقه فعالیت معتبر داشته باشد و یا حداقل به یکی از زبانها چون زبان انگلیسی تسلط کامل داشته باشد.
کارشناس دادگستری هوافضا در بررسی احراز صلاحیت این شرکتها در دو مرحله نظارتهای خود را انجام میدهد. مرحله اول بررسی اسناد و مدارک شرکتها برای اخذ پروانه بهره برداری است اما این پروانه بهرهبرداری موقت است و برای دائمی کردن آن باید کارشناس رسمی هوافضا صلاحیت شرکت در مرحله دوم که معمولا بعد از گذشت یک سال صورت میگیرد را نیز تأیید کند. تایید صلاحیت در مرحله اول منوط به ارائه مدارک معتبر جهت اخذ پروانه است اما در مرحله دوم کارشناس به بررسی فرآیند کاری شرکت در طول دوره آزمایشی میپردازد.
درحال حاضر شرکتهای هواپیمایی وارش، سپهران، تفتان، فلی دبی، اطلس جت، ترکیش، قطر ایزرو، ماهان، کیش ایر، قشم ایر، ایران ایر، آسمان، تهران ایر و چند شرکت دیگر در صنعت هواپیمایی کشور مشغول به فعالیت هستند. برخی از این شرکتها خارجی اند اما شرکت های بزرگ هواپیمایی جهان مانند لاین ایر، شرکت های چینی، هواپیمایی امارات و غیره حضور چندانی در کشور ندارد. یکی از معتبرترین شرکتهای هواپیمایی جهان یعنی قطر رزرو در ایران فعالیت گسترده ای دارد.
در حال حاضر شرکت های فضایی به صورت خصوصی در کشور ما فعال نیستند اما منع قانونی برای حضور آنها و تاسیس شرکتها وجود ندارد. برای تاسیس شرکت و یا حضور شرکتها باید از سازمان فضایی ایران مجوز های لازم را ارائه دهد. در حال حاضر شرکتهای بزرگی مانند اسپیس ایکس، موم اکسپرس، روکت لب و شرکت های معتبر فضایی اروپایی و آمریکایی در جهان فعال هستند.
به طور کلی کارشناس هوافضا با بررسی صلاحیتها و ارزیابی امکانات به بررسی درخواستهای تاسیس شرکتهای هوایین و فضایی که از سوی افراد حقیقی و یا دولت صورت میگیرد میپردازد.
معرفی مشخصات ، صلاحیتهای
کارشناس رسمی دادگستری رشته هوافضا
• ارزیابی، تعیین علت و خسارت مسائل مربوط به طراحی و مهندسی وسایل پرنده
• ارزیابی، تعیین علت و خسارت مربوط به سقوط وسایل پرنده
• ارزیابی طرح های توجیهی، مطالعاتی و تفضیلی مربوط به راه اندازی مراکز تعمیر و نگهداری وسایل پرنده
• ارزیابی مراکز تعمیر و نگهداری وسایل پرنده
• ارزیابی طر ح های توجیهی، مطالعاتی و تفضیلی سیستم ها، تجهیزات و تاسیسات هوانوردی و هوا فضایی
• ارزیابی طر ح های توجیهی، مطالعاتی و تفضیلی مربوط به راه اندازی آزمایشگاه های هوایی و فضایی
• ارزیابی و تعیین علت و خسارت به تجهیزات و تاسیسات صنعتی با فناوری های هوا فضایی
• ارزیابی، قیمت گذاری و تعیین خسارت ماشین های دوار و سیستم های مربوط
• ارزیابی، تعیین علت و خسارت بکارگیری فناوری های هوا فضایی در صنایع مختلف
• ارزیابی طرح های توجیهی، مطالعاتی و تفضیلی راه اندازی مراکز تعمیر و نگهداری ماشین های دوار
• ارزیابی طرح های توجیهی، مطالعاتی و تفضیلی مربوط به سیستم ها، امکانات، تجهیزات و تاسیسات فرودگاه
• ارزیابی، قیمت گذاری و تعیین علت و خسارت ماهواره ها و سیستم های مربوطه
• ارزیابی، قیمت گذاری و تعیین خسارت تجهیزات، تاسیسات و آزمایشگاهای هوا فضایی
• ارزیابی طرح های راه اندازی مراکز پژوهشی، آزمایشگاهی و آموزشی هوا فضایی و فناوری های مربوطه
• رسیدگی به اختلافات فی ما بین کارفرمایان، مشاوران و پیمانکاران در امور تخصصی مربوط
• ارزیابی شرکت های هوایی و فضایی برای صلاحیت ها و تخصص های خاص
• ارزیابی، قیمت گذاری تاسیسات، امکانات و شرکت های هوا فضایی
پس از تلاشهای متعدد بشر برای پرواز ازمون و خطاهای متعدد نهایتاً برادران رایت توانستند هواپیما را بسازند. از آن روز تا کنون وسایل پرنده آنقدر گسترده شدند که پرواز که زمانی برای انسانها آرزو بود الان به سادگی با خریدن یک بلیط می شود هر انسانی با وسایل پرنده به پرواز در بیاید. علاوه بر وسایل و تجهیزات پرندهای که انسانها از آنها برای جابجایی استفاده میکنند تجهیزات دیگری برای مطالعات فضایی تحت عنوان ماهواره و موشکهای ماهواره بر مورد استفاده انسانها هستند. کلیه تحقیقاتی که از روز ساخت اولین هواپیما تا امروزه ارسال ماهوارهها به فضا ، تمام تحقیقاتی که تسهیل انسان از ابتدا و همین اینکه پرتاب ماهواره را به فضا شکل داده توسط متخصصینی بوده که به آنها متخصصین هوا و فضا میگویند . گسترده گی و بزرگ شدن صنعت هوافضا نیاز کارشناسان به این رشته دوچندان کرده برای همین کارشناسان این رشته همین اینک با داشتن صلاحیتهایی مانند ارزیابی وسایل پرنده هر آنچه چیزی که میتواند باشد هواپیما یا یک شاتل یا یک هلیکوپتر وسایل پرنده هر آن چیزی که وجود دارد آنها را ارزیابی میکنند و تعیین قیمت انجام می دهند. پروازها با توجه به اینکه مخاطراتی به همراه دارند درصورتی که آسیبهایی به هواپیما وارد بیاید یا سقوطی اتفاق بیفتد و انسانهایی را که حمل میکند آسیبی برایشان بیفتد رسیدگی به آن که مرجع خطا چیست و چه عاملی منجر به سقوط شده است را کارشناسان این رشته تعیین میکنند ، همچنین در مراجع بالاتر ارزیابی طرحهای توجیحی و مطالعاتی مربوط به راهاندازی فرودگاهها یا مراکز تعیین و نگهداری وسایل پرنده را دارد. آزمایشگاههای هوایی ، تآسیسات صنعتی مرتبط با یا فضایی ، تجهیزات پرواز و آزمایشگاه مرتبط با این صنعت به عنوان موضوعاتی است که کارشناسان در این رابطه چه به لحاظ تعیین خسارت و چه به لحاظ تهیه و ارائه بررسی طرحهای توجیهی یا ارزیابی این طرحها در این حوزهها نظریه کارشناسی را می طلبد پس فرودگاه ها و تجهیزات آنها مراکز تعمیر و نگهداری وسایل پرنده تعیین طرحهای کاربردی و توجیهی ماهوارهها و سیستمهای مربوط به آن آزمایشگاههای هوا فضایی راه اندازی آزمایشگاهی آموزشی و فناوریهای آنها حتی اختلافات بین کارفرمایان و مدیران و مجریان طرحها و پیمانکاران در امور تخصصی مربوط به هوا فضا اموری است که یک کارشناس رسمی دادگستری نظر بدهد و در بسیاری از این موضوع ها بعنوان تایید طرحهای توجیهی در صورتی که نظر کارشناس نباشد امکان ارائه طرح یا تایید یا اجرای آن وجود ندارد.
دستمزد کارشناسان عضو مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده و کانون کارشناسان رسمی دادگستری بر اساس مصوبه حقالزحمه کارشناسی تحت عنوان تعرفه دستمزد کارشناسان رسمی دادگستری توسط قوه قضاییه تصویب و ابلاغ می گردد.
کارشناسان رسمی دادگستری
